Bossen rond Houthulst

Deze bossen waren een geliefd onderduikplaats, tot zo’n honderd jaar geleden nog meer dan duizend hectare groot was, en in de vroege middeleeuwen zelfs deel uitmaakte van een reusachtig boscomplex van ongeveer 4.000 hectare, dat zich uitstrekte tussen Ieper, Diksmuide, Wijnendale en Roeselare.

Na de Eerste Wereldoorlog werd door het ministerie van Defensie een munitiedepot en ontmijningscentrum opgericht in het fel gehavende Vrijbos, dat in de jaren daarna wel systematisch werd heraangeplant en weer uitgebreid. Tot vandaag maakt dit militair domein nog altijd het hart uit van het Vrijbos. Het vormt, samen met het publiek toegankelijke domeinbos errond, een van de grootste groene longen van West-Vlaanderen. Dit domeinbos, dat wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos, bestaat uit drie afzonderlijke bosgebieden: het eigenlijke Vrijbos (74 ha), het Eenzaamheidsbos (14 ha) en het Pottebos (30 ha). Dat laatste situeert zich iets wat afgelegen, ten zuiden van Jonkershove.

De paden hebben een dreefachtig karakter. Ze zijn vrij rechtlijnig aangelegd en verdelen het bossen van Houthulst in regelmatige blokken met namen als Keunebos, Sneppebos, Vossebos,.. Het overgrote deel van het Vrijbos bestaat uit jong, gemengd ongelijkjarig loofbos: voornamelijk zomereik met een rijke bijmening van beuk, gewone esdoorn, berk en es, en een onderetage van tamme kastanje en lijsterbes. Via één van de hoofdpaden naar de Vossedreef, loop je langs de rand van het militaire domein van de ontmijningsdienst DOVO. Het dient momenteel hoofdzakelijk voor de opslag van springtuigen, afkomstig uit beide wereldoor-logen, die nog steeds her en der worden gevonden in de akkers en weilanden. Je vangt er zeker een glimp op van het natuurrijke gebied achter de omheining. Dit militair domein is niet toegankelijk voor bezoekers.

Het is een vrij symmetrisch bos, gekenmerkt door zijn dreven en er zijn vele bosontginningen duidelijk zichtbaar aan de randen. Het Vrijbos bestaat voor 80 procent uit loofhout en voor 20 procent uit naaldhout. De belangrijkste boomsoort is de zomereik. Ook word het doorsneden door onverharde dreven of bosbeekjes.

Eoceen

                Quartaire bedekking

Bij het bosbeheer krijgen de inheemse loofhoutsoorten zoals zomereik, beuk, gewone es en zwarte els de voorkeur. Dunningen (selectieve kapping) en open plekken verhogen de lichtinval en zorgen voor bijkomende diversiteit in het bos. Ter hoogte van de Vossedreef is een perceel waar de typische planten en dieren van de heide opnieuw alle kansen krijgen. Voor de amfibieën worden de bestaande poelen geruimd en er worden nieuwe gegraven. Andere waterdieren worden op hun wenken bediend door de strakke, rechtgetrokken bosbeekjes, zoals de Corverbeek in het Pottebos, opnieuw te laten meanderen. Zo komt er meer variatie in waterdiepte en stroomsnelheid.

Rondom het militaire munitiedepot is er sinds 1918 een streng maaibeheer omwille van het brandgevaar.  Dit beheer zorgt voor een verarming van de zandleembodem. De vegetatie heeft een heideachtig karakter. Her en der werden ook putten gegraven die dienen als waterbevoorrading. Dit zorgt ervoor dat de natuurwaarde van dit gebied zeer waardevol is.