De Leievlakte
De Leie is een rivier die in Noord-Frankrijk in Lisbourg op een hoogte van 116 m ontspringt en in Gent in België in de Schelde uitmondt. Binnen het afgebakende gebied is Leievallei duidelijk zichtbaar en vormt zelf deels de grens tussen België – Frankrijk. Het landschap langs de Leie wordt gekenmerkt door grote openheid. Tot op heden is de rivier met zijn gave meanders in een brede vlakte een sterk structurerend element in het landschap. De Leie, tevens als een lijnvormig relict in de landschapsatlas opgenomen, heeft een grote invloed op het aangrenzend grondgebruik (de natte graslanden van de Leiemeersen, nederzettingen vlak aan de rivier).
Historisch
Opstrekkende straatdorpen van de Leie weg die het landschap bepalen, vaak gegroeid en verlengt doorheen de tijd. Beken en afwatering als structurerende elementen op het tweede niveau. Vaak natte weides die werden gebruikt voor veeteelt en op de drogere zones voor landbouw (akkerbouw). Ponthoek, Neerhoek, Laag Vlaanderen, Wervik : archeologische waarde. Er zijn verschillende kastelen aanwezig. Loop van de Leie is nog duidelijk te herkennen volgens Ferraris.
De vallei is goed herkenbaar op Ferraris en Vandermaelen, toen waren er wel meer meanders aanwezig, die resten van de meanders zijn grotendeels nog goed bewaard. Meanders van de Leie volgens de 17de-18de eeuw, want eind jaren ‘70 is de Leie rechtgetrokken. Landgebruik is ook nog grotendeels te herkennen volgens Ferraris.
Oorspronkelijk landschap is nog duidelijk herkenbaar bij het gehucht Laag-Vlaanderen (Wervik) met natte weiden afgezoomd met knotwilgen en enkele kleine hoevetjes. Verschillende kleine voetwegen, heirbaantracés, relicten van de vlascultuur en relicten van huisindustrie op de boerderijen aanwezig. Resten van oude kouterlandschap aanwezig op de rand van de vallei nabij Sint-Baafs-Vijve.
Visueel
Vaak open gebieden, met de 'kolom' van de leie als visuele barrière in het landschap. Sterk afwisselende en meestal gerichte zichten met afwisselende kijkdieptes.
De Leievlakte is dus een open landschap, er is geen tot weinig perceelsrandbegroeiing, zeer weinig bebouwing en onregelmatige percelering. De vlakte vormt een gecultiveerd en open broeklandschap met weiden en akkers.
Verstoring: Sterke invloed van stedelijke kernen Wervik, Menen, Waregem, Kortrijk. Gedeelte is gelegen in ruilverkavelingsgebied (Sint-Baafs-Vijve) maar richting van de percelering, verpreiding van de bebouwing en wegenpatroon nog vrij gaaf.
Ruimte en structuur
De Leie met de industrie rond de rivier zorgen voor de hoofdstructuur in deze eenheid. Ook de autosnelweg en de spoorlijn van de TGV die loodrecht op de Leie liggen zijn structurerende elementen. Tot op heden kent de rivier een brede vlakte en is een sterk structurerend element in het landschap. De Leie, tevens als een lijnvormig relict in de landschapsatlas opgenomen, heeft een grote invloed op het aangrenzend grondgebruik. Naast de meanderende loop van de rivier, zijn de relatief goed bewaarde donken en meersen structuur beeldbepalend binnen dit landschap. Terwijl de hoger gelegen donken bebouwd werden (het gehucht Baarle-Frankrijk is daar een voorbeeld van), bleven de meersen zo goed als vrij van bebouwing. Pas vanaf de jaren zestig werden ook delen van de meersen bebouwd.
Geologie
Eoceen
Ontstaan uit tektonische bewegingen vanaf het midden Pleistoceen en de oppervlakkige micro formaties zijn gevormd door de opeenvolging van glacialen.
Fysisch
De Leievlakte is een vaak vlak vallei gebied tussen de West-Vlaamse heuvels en de rug van Weppes. Je hebt een zuidelijke uitloper van de Vlaamse Vallei, dat is een alluviale vlakte en een smalle vallei tussen stedelijke kernen van Wervik, Menen, Halluin, Waregem en Kortrijk, verlengde van de zuidelijke uitloper van de Vlaamse Vallei. Tussen Ploegsteert en Zandvoorde is linkeroever bijzonder steil.
Bodem
Vallei met gekanaliseerde rivier en afgesneden meanders, open broeklandschap met meersen. De vochtige weidegebieden hebben relicten van rijke graslandflora (avifauna). Rond het mondingsgebied van de Mandel zijn er opeenvolgende brede meanders en smalle rivierdoorsteken terug te vinden in de vallei met vlakke dalbodem. Het alluvium heeft een typische differentiatie tussen oeverwallen en komgronden.
