Houtland van Torhout
Het Houtland van Torhout is een fysisch-geografisch gebied dat behoort tot Zandig Vlaanderen en meer specifiek tot het Westelijk Houtland. Het gebied bevindt zich ook langs de westelijke zijde van de Ijzer vallei Centraal hierin onderscheidt men het zogenaamde "plateau van Wijnendale", dat zich als een zogenaamd erosiereliëf uitstrekt van Aartrijke (Zedelgem) over Wijnendale tot het gehucht Ruidenberg-Belhutte te Ichtegem.
Historisch
Het Houtland van Torhout kent nog een landelijk en agrarisch karakter door de talrijke aanwezigheid van akkerland en weiden. Over het hele grondgebied zijn boerderijen ingeplant. De hoeves worden getypeerd door een opstelling met losse bestanddelen. Omwallingen ontbreken. Bij de erftoegangen vinden we in een aantal gevallen lindebomen en/ of een kapelletje. Een aantal gaaf bewaarde 18de- en 19de-eeuwse boerenhuizen werden opgetekend. Typisch voor het "Houtland" zijn een tiental in mindere of meerdere mate bewaarde dwarsschuren met een houten beplanking van de (erf)gevels.
Visueel
Typische Bocage Flamand komt nog slecht sporadisch voor, heeft een weinig afschermend karakter op vandaag en voor de rest zie je panoramische zichten omwille van de topografie. In de "Landschapsatlas" worden op het grondgebied van de Stad Torhout twee ankerplaatsen onderscheiden, met name de ankerplaats Wijnendalebos en kasteel ten noordwesten en de ankerplaats Groenhove ten oosten. Rond beide ankerplaatsen worden corresponderende relictzones aangegeven, waarvan de relictzone rond Wijnendalebos het meest uitgestrekt is en grote delen omvat van het zogenaamde "Plateau van Wijnendale", aansluitend op de grondgebieden van Ichtegem en Koekelare. Een derde relictzone op het grondgebied is de Mouwbeekvallei die zich ook verder uitstrekt op het grondgebied van de gemeente Zedelgem.
Voorts duidt de "Landschapsatlas" enkele voorname lijnrelicten aan, waaronder de Mouwbeek, de Velddambeek en de Handzamevaart alsook de spoorwegbedding Oostende-Torhout en de steenweg Oostende-Torhout. De kastelen Wijnendale en d'Aertrycke tenslotte zijn aangegeven als puntrelict.
Ruimte en structuur
Oude veldgebieden domineren het landschap, samen met de tot lintbebouwing uitwaaierende verspreide bebouwing. De topografie bepaald de zichten en de versnippering van het landschap. Ten zuidwesten en ten noordoosten situeren zich respectievelijk de dallandschappen van de Handzamevaart (polderintrusie van de Ijzer) en de Velddambeek-Waardammebeek (bovenloop van de Rivierbeek).
Geologie
Dunne quartaire laag
Eoceen
Fysisch
Het Houtland van Torhout heeft een zacht tot plaatselijk sterk glooiend landschap met hoogteverschillen die variëren van 11 meter boven zeespiegelniveau in de vallei van de Kasteelbeek tot 39 meter in het noorden nabij Wijnendale-Station (Wijnendale-Stationsstraat). Hoogtetoponiemen komen voor nabij Wijnendale-Station en het gehucht Sint-Jozef-Arbeider ("Hoge", "Berg-op-Zoom") en tussen het stadscentrum en het gehucht "Maria-Assumpta" ("Keiberg"). Het reliëf neemt af in het zuidwesten en het noordoosten van het grondgebied, respectievelijk naar de grens van Kortemark en Ruddervoorde.
Bodem
Dit gebied behoord tot zandig Vlaanderen en het landschap wordt hier gestructureerd door het reliëf en de hydrografie. De zuidelijke helling van het plateau vertoont heel wat bronniveaus waar zandige tertiaire lagen dagzomen.
De quartaire zandige bedekking is op deze helling zeer dun en op het plateau zelf komen stuwwatergronden voor.
Langs de hellingen waar kleine depressies het toelieten, kon zich veen vormen gedurende het holoceen. Het plateau zelf ligt thans onder landbouwland, maar is vroeger wel een marginaal veldgebied geweest. In het bos is een dambordpatroon te herkennen wat getuigt van de late, systematische ontginning van het veldgebied.
Rond de bronniveaus en langs de beken komt waardevolle bronbosvegetatie en beekbegeleidende vegetatie voor.
